گۆڕان نیوز- «حسام الدین امین»، یکی از چهرههای فرهیخته و نامی کردستان است سالها در عرصه فرهنگ و هنر فعالیت داشته و آثار ماندگاری را تولید و منتشر کرده است وی از بنیانگذاران رادیو کردی تهران و کرمانشاه بوده، که امروز راوی تاریخ شفاهی این سرزمین است .
فردین کمانگر/ روزنامهنگار، سالهاست که با شخصیت استاد «حسامالدین امین» آشنایی دارم، شخصیت فاخری که علیرغم اینکه در دوران کهولت قرار گرفته است اما همچنان در پی علم و دانش با جوش و خروش در تکاپوست و همان معنای زندگی را به ما منتقل میکند. وی در محافل ادبی و فرهنگی حضوری مستمر و فعال دارد و با توجه به تجربیات و دانش ایشان در حوزه شعر و ادبیات کُردی، فارسی و عربی همنشینی با وی خالی از لطف نیست و نسل جوان در این محافل از تجربیات و دانش استاد بهره میبرند.
استاد امین در حوزه شعر و ادبیات کُردی، فارسی و عربی صاحب نظرند و اشعاری زیبا را سرودهاند خوشخوانها و هنرمندان نامی از اشعار نغز استاد برای خلق آثار خود از آن بهره بردهاند و امروز این آثار در میان عامه مردم هم زمزمه میشود.
هفته نامه گۆڕان در راستای رسالت رسانهای خود و معرفی چهرههای فرهیخته و نامی کردستان گفتوگویی را با استاد حسام الدین امین انجام داده است که در ادامه میخوانید.
حسام الدین امین در معرفی خود چنین بیان میکند که اصالتا اهل روستای باینچو از توابع شهرستان سنندج هستم و شهرت امین نیز زمانی که پدرم در دوره رضا شاه به شهر سنندج مراجعه میکند «امین»؛ لقب پدر بزرگم امین السادات بوده، از سوی ناصرالدین شاه این لقب به ایشان داده شده و پدرم از لقب پدربزرگم برای شهرت شناسنامهای استفاده میکند.
وی در ادامه با اشاره به شرایط تحصیلی خود عنوان میکند که از سن ۵ سالگی در مکتب خانه شروع به تحصیل نمودم و در سن ۷ سالگی موفق به ختم قرآن کریم شدم در همان ایام نیز نزد یکی از مکتبداران شروع به خواندن ادبیات فارسی، گلستان و حافظ نمودم و تحصیلات خود را در شهر سنندج ادامه دادم، در سال ۱۳۲۴ مدرک دیپلم را کسب نمودم و از سال ۱۳۳۷ نیز عازم تهران شدم و کارشناسی ادبیات زبان فارسی را از دانشگاه تهران کسب نمودم.
استاد حسام الدین امین در ادامه با اشاره به آغاز فعالیت و همکاری خود با رادیو تهران، عنوان میکند: از همان روزهای سال ۱۳۳۷ که در تهران مشغول ادامه تحصیلات دانشگاهی بودم رادیو کُردی تهران نیز تاسیس و فعالیت رادیویی خود را به مدت زمان ۴ ساعت در روز آغاز کرده بود و بنده به عنوان گوینده با این رسانه همکاری خودم را شروع کردم و پس از مدتی که مدرک ارشد خود را در رشته زبان و ادبیات فارسی کسب نمودم به قصر شیرین در کرمانشاه انتقال یافتم و فعالیت گویندگی خود را در رادیو کرمانشاه ادامه دادم و مجموعاً ۱۱ سال فعالیت گویندگی با رادیو تهران و کرمانشاه را در کارنامه خود دارم و در این مدت با نام آوران فرهنگ و هنر کردستان و سایر شخصیتهای هنری همکاری داشتم.
برنامههای ادبی رادیویی
وی در ادامه تصریح میکند: نویسندگی و تهیه کنندگی برنامههای داستان شب و برنامههای ادبی رادیویی بر عهده داشتم که پس از اجرا و ضبط به رادیو کرمانشاه ارسال میشد این رسانه توانمندیهای خاص خود را داشت از جمله معرفی بسیاری از هنرمندان فاخر کُرد همچون حسن زیرک.
حسام الدین امین همچنین به شرح رویداد بازگشت زنده یاد استاد حسن زیرک به ایران میپردازد و توضیح میدهد که در سال ۱۳۳۷ پس از کودتای ژنرال عبدالکریم قاسم در عراق، وضعیت کشور دچار آشفتگی و بحران شده بود و حسن زیرک به ناچار عراق را ترک و به ایران بازگشت و بنده در همان ایام برای اولین بار زیرک را ملاقات کردم و آشنایی بنده از همان ایام آغاز شد که پس از بازگشت به رادیو تهران با مدیریت وقت رادیو مرحوم «شکرالله بابان» موضوع به کارگیری زیرک را در رادیو مطرح نمودم که زیرک در رادیو تهران برنامههای هنری خود را اجرا کند و حسن زیرک اولین خوشخوان در رادیو تهران بود.
وی همچنین به تاثیرات رادیو کرمانشاه و تهران در فرهنگ عامه مردم اشاره میکند و میگوید: در آن ایام اکثر مردم کوچه و بازار در کرمانشاه با زبان فارسی با هم گفتوگو میکردند و این تغییرات را در میان عامه مردم محسوس و قابل مشاهده بود البته باید عنوان کنم که برنامههای کاروان شعر، موسیقی، کشکول رنگارنگ با اجرای برنامههای متناوب، داستانهای ادبی و طنز بود با توجه به اینکه از فرستنده هزار کیلووات پخش میشد ما شنوندگانی در اروپا و منطقه خاورمیانه داشتیم نامههای آنها به دست ما میرسید و ما در مدت زمان شبانه روز، تنها ۴ ساعت به صورت ضبط شده بر روی نوار رینگی تولید و پخش میشد اما از طرف مخاطبان رادیو هزار نامه برای ما ارسال میشد و این مهم از رسالتها و کارکردهای رسانه در جامعه است.
وی همچنین به نقش رسانهها در توسعه فرهنگی در جامعه اشاره میکند و میافزاید: برنامههای رادیویی مشوقی برای اشاعه مسائل فرهنگی و هنری در میان عامه مردم بود و با پخش برنامههای رادیویی مردم بیشتر با فرهنگ و آداب و سنن خود آشنا میشدند و بازخورد این برنامهها، نامههایی بود که از سوی مخاطبان در اقصی نقاط ایران و جهان همچون برگ ریزان برای ما ارسال میشد.
تفکر همانند هوا برای زندگی فرد است
حسام الدین امین در ادامه به گرایشات سیاسی خود نیز اشاره میکند و میگوید: بنده در آن ایام دارای گرایشات چپ بودم و دوران قبل از انقلاب نیز به عنوان یک فرد منتقد در جامعه حضوری فعال داشتم البته به دلیل این گرایشات و نوع تفکرم علاقمند به حضور در احزاب و انجام فعالیتهای تشکیلاتی و سازمانی نبودم. و براین باورم که قدرت، تولید و سرمایه نباید در دست فرد باشد بلکه در اختیار دولت قرار گیرد تفکر همانند هوا برای زندگی فرد است و باید فضای آزاد در جامعه وجود داشته باشد و با توجه به دیدگاه منتقدانه و به عنوان فردی صاحب نظر وابسته به هیچ فرد و جریان خاصی نشدم و مبلغ نشدم زیرا اگر مبلغ جریان خاصی میشدم تحمیل کنندهای بیش نبودم و این مهم خلاف دموکراسی فکری است. معتقدم که هر تفکری که از ذهن انسان تراوش میکند شاید همگی به نفع جامعه بشری نباشد اما بخشی از آن برای جامعه سودمند خواهد بود.
وی در ادامه هم به فعالیت شخصیتهای فاخر در رادیو میپردازد و عنوان میکند: شکرالله بابان اولین مدیر رادیو تهران بود که پس از مدتی به شبکه تلویزیونی ارومیه منتقل شد و تا زمان بازنشستگی در آنجا مشغول فعالیت بود «مظهر خالقی» نیز یکی دیگر از چهرههایی بود که نام ماندگاری را از خود به جای گذاشت خالقی در رادیو تهران مشغول خوانندگی بود و «شیرین تهشی ئهرێسێ» «ئاوینهی دولبهری» از شاهکارهای هنری ایشان بود و باید عنوان کنم صدای خنیاگر از نظر لطافت ظرافت بینظیر بود ایشان دانش موسیقی داشت و با توجه به تجربه و دانشی که خالقی از موسیقی داشت در حوزه موسیقی علمی هنرمندی موفق بود همچنین استاد مجتبی میرزاده نیز در ارکستراسیون موسیقی کُردی حضوری فعال داشتند و نقش بسزایی در تولید آثار فاخر موسیقیهایی کردی و فارسی ایفا کردند زیرا این هنرمندان نیز در راستای تولید آثار فاخر در حوزه موسیقی نقش آفرینی و هنرنمایی کردند.
وی با اشاره به نقش و جایگاه موسیقی کُردی عنوان میکند: موسیقی کُردی یکی از اصیلترین موسیقیهای ایرانی است یکی از محققان در حوزه موسیقی عنوان کرده در حدود ۱۲۰۰ اثر موسیقایی را ضبط و بررسی کردم و به این نتیجه رسیدم که موسیقی کُردی بازمانده موسیقی دربار خسرو پرویز دربار ایران زمین است که سه مغنی بوده به نامهای باربد، نکیسا و رامتین.
حسام الدین امین با اشاره به وضعیت موسیقی در کشور و کردستان، میافزاید: مسئولان باید موسیقی را فعال و زنده کنند که این مهم تاثیر بسزایی در موسیقی ایرانی و حتی جهان خواهد داشت متاسفانه امروز وضعیت موسیقی کُردی رو به افول و سقوط است و یکی از علل آن میتوان به کمبود برنامههای تخصصی در حوزه موسیقی در رسانهها اشاره کرد زیرا امروز دیگر هنرمندانی همچون علیمردان و حسن زیرک در قید حیات نیستند و شخصیتی همانند «حسن زیرک»، گنجینهای از آثار موسیقیایی فولکلوریک منطقه مکریان و سایر مناطق کردنشین بود و یا سید علی اصغر کردستانی در قید حیات نیستند که آثار فاخر تولید کنند و متاسفانه امروز هم در تلاطم و آشفتگی مسائل اجتماعی شاهد آن هستیم که آثار این هنرمندان در حال فراموشی است و ضروری است که در این خصوص اقداماتی درخور شأن موسیقی کُردی انجام شود.
آگاهی و توانایی شناخت موسیقی
وی همچنین به ارائه راهکارهایی برای احیا و تقویت جایگاه موسیقی در جامعه اشاره میکند و ادامه میدهد: احیا و زنده کردن موسیقی مستلزم کردن چندین مورد است
۱- ایجاد اوقات فراغت برای مردم، زیرا باید مردم مجال و امکانات زمانی و مکانی را داشته باشند تا بتوانند به سمت موسیقی حرکت کنند. ۲ استفاده از نیروهای متخصص و آگاه به حوزه فرهنگ و هنر در دستگاههای متولی زیرا امروز در میان مسئولان افرادی وجود ندارد تا بتوانند آگاهی لازم در حوزه موسیقی را به مردم و جامعه مخاطب انتقال دهند ۳- آگاهی و توانایی شناخت موسیقی نیز در میان توده مردم باقی نمانده و شاید هم کمرنگتر شده است. به همین دلایل اصالت و غنای موسیقیهای بزرگ کُردی در حال نابودی و فراموش شدن است در چنین شرایطی هنرمندان حوزه موسیقی باید با بهرهگیری از دانش و تجربه متخصصین در حوزه موسیقی و ترانه سرایی آثار قدیمی را بازسازی و دوباره به جامعه مخاطب ارائه دهند دوباره این آثار را باز اجرا کنند این اقدامات میتواند غبار فراموشی بر روی آثار غنی را پاک کند البته امید چندانی به مدیران دولتی دستگاههای ذیربط در این حوزه نداریم.
حسام الدیم امین در ادامه با تاکید بر انجام کارهای پزوهشی و تحقیقی در حوزه هنر و موسیقی عنوان میکند: هر کدام از مناطق کردنشین دارای آواها و نواهای مختص به خود بوده و هستند نمیتوان منطقهای را بر منطقه دیگر ارجحیت داد و باید برای شناسایی و معرفی هنرمندان و آثار موسیقایی تلاش کنیم و در این زمینه دولت باید زمینه را برای تحقیق و پژوهش مهیا کند.
*بازنشر مطالب سایت با ذکر منبع و صاحب اثر بلامانع است
