«هیمن صلواتی» کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری در یادداشتی به موضوع چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی تبدیل روستاهای پرجمعیت به شهرهای مستقل در کشور پرداخته است و عنوان کرده که در سال‌های اخیر، بحث تبدیل روستاهای بزرگ و پرجمعیت به شهرهای مستقل در کشور ما به یکی از موضوعات مهم برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای تبدیل شده است. این فرآیند که ظاهراً راه‌حلی برای مشکلات توسعه محسوب می‌شود، با خود چالش‌ها و فرصت‌های فراوانی به همراه دارد.
متن کامل این یادداشت به شرح ذیل است.
چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی تبدیل روستاهای پرجمعیت به شهرهای مستقل
«هیمن صلواتی» کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری
در سال‌های اخیر، بحث تبدیل روستاهای بزرگ و پرجمعیت به شهرهای مستقل در کشور ما به یکی از موضوعات مهم برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای تبدیل شده است. این فرآیند که ظاهراً راه‌حلی برای مشکلات توسعه محسوب می‌شود، با خود چالش‌ها و فرصت‌های فراوانی به همراه دارد.
مزایای تبدیل به شهر مستقل
تبدیل روستاهای بزرگ به شهر مستقل می‌تواند مزایای قابل توجهی داشته باشد. از مهم‌ترین این مزایا می‌توان به دریافت بودجه مستقل شهری اشاره کرد که امکان سرمایه‌گذاری بیشتر در زیرساخت‌ها را فراهم می‌آورد. این موضوع معمولاً منجر به بهبود خدمات عمومی از جمله آب، برق، گاز و مخابرات می‌شود که کیفیت زندگی ساکنان را افزایش می‌دهد.
ایجاد فرصت‌های شغلی جدید یکی دیگر از پیامدهای مثبت این تحول است. تأسیس ادارات دولتی، مراکز خدماتی و تجاری جدید، علاوه بر کاهش بیکاری، می‌تواند از مهاجرت جوانان به شهرهای بزرگ جلوگیری کند. همچنین، امکان تصمیم‌گیری محلی و مدیریت مستقل امور شهری، باعث می‌شود تا نیازهای واقعی ساکنان بهتر شناسایی و برآورده شود.
معضلات و چالش‌های پیش رو
با وجود مزایای مذکور، این فرآیند با چالش‌های جدی نیز همراه است. یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها، از دست رفتن هویت روستایی و فرهنگ بومی است. روستاهایی که نسل‌ها سنت‌ها و آداب خاص خود را حفظ کرده‌اند، ممکن است در فرآیند شهری‌شدن، این میراث ارزشمند را از دست بدهند.
مسائل زیست‌محیطی نیز باید در نظر گرفته شوند. تبدیل اراضی کشاورزی به مناطق مسکونی و تجاری، علاوه بر کاهش تولیدات کشاورزی، می‌تواند به تخریب محیط‌زیست منطقه منجر شود. افزایش ترافیک، آلودگی هوا و فشار بر منابع آبی از جمله پیامدهای منفی احتمالی هستند.
از منظر اقتصادی نیز باید به هزینه‌های گزاف اولیه توجه کرد. ایجاد زیرساخت‌های شهری، تأسیس نهادهای اداری و تأمین خدمات عمومی، نیاز به سرمایه‌گذاری قابل توجهی دارد که ممکن است در کوتاه‌مدت بر بودجه‌های ملی و منطقه‌ای فشار وارد کند.
راه‌حل‌های میانه
برای بهره‌مندی از مزایای شهری‌شدن و در عین حال حفظ ارزش‌های روستایی، می‌توان راه‌حل‌های میانه‌ای را در نظر گرفت. توسعه مدرن زیرساخت‌ها بدون تغییر وضعیت اداری، حمایت از صنایع دستی و کشاورزی بومی، و ایجاد مناطق ویژه اقتصادی در این روستاها می‌تواند بسیاری از مزایای شهری‌شدن را بدون از دست دادن هویت روستایی فراهم کند.
همچنین، مشارکت فعال ساکنان در فرآیند تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی دقیق بر اساس ظرفیت‌ها و نیازهای محلی، می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات احتمالی جلوگیری کند.
در هرحال تبدیل روستاهای بزرگ به شهرهای مستقل نه یک راه‌حل جادویی است و نه یک تهدید مطلق. موفقیت این فرآیند بستگی به برنامه‌ریزی دقیق، در نظر گیری شرایط محلی، و ایجاد تعادل میان توسعه اقتصادی و حفظ هویت فرهنگی دارد. آنچه مهم است، این است که هر تصمیمی در این زمینه باید با مشورت ساکنان و متخصصان مربوطه گرفته شود تا بتوان از مزایای این تحول بهره‌مند شد و در عین حال از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کرد.