گۆڕان نیوز- سرانجام دفتر شانزدهمین دوره جشنواره بین المللی تئاتر خیابانی مریوان بسته شد و بنده به عنوان مستندساز و یکی از فعالان حوزه تئاتر در مریوان و یکی از بانیان اصلی جشنواره برخود لازم دیدم که با نوشتن یادداشتی جشنواره را در بوته نقد قرار دهم تا بتوانیم با رفع نواقص و کمبودها در دوره‌های بعدی به رشد و توسعه تئاتر کمک کنیم.
پس از وقفه دو ساله شاهد برگزاری جشنواره بین المللی تئاتر خیابانی مریوان با حضور گروه‌های هنری و مسئولان استانی و کشوری در شهر مریوان بودیم جشنوارهای که بازهم با استقبال گرم مردم هنردوست مریوان و گردشگران داخلی و خارجی مواجه شد اما در کنار این موارد شاهد کمی و کاستی‌های بسیاری در این جشنواره بودیم.
جشنوارهای، که عنوان بین المللی را به یدک می‌کشد به جای رشد با پسرفت مواجه شده و امسال تنها چند گروه خارجی که بیشتر به صورت فردی در این جشنواره حضور پیدا کرده بودند و یا در برخی موارد نیز آثار آنها بسیار ضعیف ارائه شد که نشان از آن داشت که این گروه‌ها تنها برای خالی نبودن از عریضه در این جشنواره حضور پیدا کردند تا همچنان عنوان کنند که این جشنواره در سطح بین المللی برگزار شده است.
اما آنچه که از اهمیت بیشتری برخوردار بود شانزدهمین جشنواره تئاتر خیابانی مریوان بازهم بدون آئین نامه برگزار شد و این در حالی است که سالهاست آئین نامه آن تدوین شده اما بنابر برخی دلایل که در این مجال نمی‌گنجد تصویب و رونمایی نشده است که در این مورد باید عنوان کنم که پس از برگزاری نهمین دوره جشنواره بین المللی تئاتر خیابانی مریوان که بدون آئین نامه برگزار شد و به همین دلیل مشکلات زیادی برای هنرمندان و مسئولین برگزار کننده این جشنواره در همان سال بوجود آورد و این مهم شد تا ضرورت تدوین آئین نامه این رویداد بزرگ فرهنگی در اسفند ماه سال ۱۳۹۳ از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و برابر دستورات صاده از سوی وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی طی بخشنامه ای تحت عنوان ضرورت تدوین و ارائه پیش نویس آئین نامه اجرایی جشنواره بین المللی تئاتر خیابانی مریوان از اداره فرهنگ وارشاد اسلامی شهرستان مریوان و دبیرخانه به اصطلاح دائمی دائما تعطیل جشنواره مذکور خواسته شد تا در اسرع وقت نسبت به تدوین آئین نامه جشنواره اقدام کنند.
در همین راستا دراسفند ماه سال ۱۳۹۳ و برابر دستورات و مکاتبات واصله بنا به دستور آقای «مهدی صمدی» رئیس وقت اداره فرهنگ وارشاد اسلامی شهرستان مریوان با حضور یک هیات پنج نفره متشکل از هنرمندان مریوان در محل دبیرخانه پیش نویس آئین نامه جشنواره بین المللی تئاتر خیابانی مریوان نوشته و تدوین شد. (خبرگزاری جمهوری اسلامی «ایسنا» تاریخ انتشار خبر۱۶اسفند ۱۳۹۳)
اگر چه در آن ایام مسئولان در راستای نظم بخشیدن و رفع مشکلات و موانع پیش روی این جشنواره تصمیم به تدوین آئین نامه جشنواره گرفتند و متعاقبا پس از نوشتن پیش نویس آئین نامه مراحل تصویب آن با حضور کارشناسان و معاونین ومسئولین ارشد استانی در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کردستان طی جلساتی در سالن کنفرانس اداره فرهنگ وارشاد اسلامی شهرستان مریوان، پس از بحث و تبادل نظر و… نهایتا آیین نامه تصویب و تائید شد و این به منزله وجود آئین نامه رسمی برای جشنواره بین المللی تئاتر خیابانی مریوان بود. اما این تمام ماجرا نبود و موضوع آئین نامه جشنواره تئاتر خیابانی مریوان از آن زمان هر از گاهی دستمایه جلسات استانی و شهرستانی قرار می‌گرفت و موافقان و مخالفانی برای رونمایی از آن پیدا شدند و از آنجا که علیرغم وعده‌های برخی مسئولین تا کنون آئین نامه جشنواره رسما رونمایی نشده می‌توان پی‌برد که لابی جبهه مخالف آئین نامه قوی‌تر و نفوذشان در تصمیم گیری‌های کلان این جشنواره بیشتر است.
اگرچه آیین نامه جشنواره با نظارت و رای و نظر مدیران و کارشناسان استان و شهرستان اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی تدوین و تصویب شد و مقرر شد تا در دوره دهم این جشنواره رسما رونمایی شود اما باوجود پیگیری‌های مکرر هنرمندان در جلسات و دیدارهای رسمی با مسئولین و مدیران کل فرهنگ وارشاد اسلامی استان کردستان و تاکید مقامات مختلف برای ضرورت تدوین و رونمایی از آئین نامه جشنواره اینک پس از گذشت حدودا یک دهه از عمر آئین نامه به دلایلی متعدد هنوز آئین نامه جشنواره تئاتر خیابانی مریوان رونمایی نشده و وعده های سرخرمن هیچ کدام ازمسئولین امر در این مورد عملی نشده و به گفته یکی از کارشناسان اداره کل فرهنگ وارشاد اسلامی استان کردستان در جلسه‌ای رسمی از سری جلساتی که سالانه تحت عنوان هم‌اندیشی برای برگزاری جشنواره برپا می‌شود در پاسخ سوال هنرمندان چنین اظهارکرد: که آئین نامه جشنواره پس از تدوین و تصویب از سوی اداره کل به جای رونمایی، گویا خوراک دستگاه خرد کن کاغذ شده است.
اما چرا چنین اتفاق عجیبی باید بیافتد و پشت پرده اینگونه اقدامات چه کسانی هستند و باچه انگیزه مسبب چنین اقدامات حقیرانه‌ایی می‌شوند؟ آئین نامه چه ضرر و زیانی برای جشنواره می‌تواند داشته باشد؟
اگرچه دیر زمانی است که عده ای در قالب گروهی و فردی خود را مالک و صاحب این جشنواره می‌دانند و با حضور فیزیکی و گاها به طور سایه سکان جشنواره را در دست داشته و دارند و سالهاست که روابط جزء لاینفک این جشنواره شده و همچنان که مشاهده می‌کنیم روزبه روز از آثار فاخر و ارزشمند در این جشنواره کاسته و آثاری با کیفیت نازل در جشنواره ارائه می‌شود و هر دوره تعدادی معدود از ظرفیت‌ها و توانایی‌های این جشنواره بهره‌مند می‌شوند و این وجود این گونه مسائل تنها به دلیل نبود آئین نامه در جشنواره ایجاد شده است و به گفتی برخی از هنرمندان که عنوان می‌کنند که بیشتر جشنواره‌ها به رابطه بازی و نان به قرض دادن برای برخی افراد تبدیل شده است. و شاید عامل اصلی کاهش کیفیت آثار ارائه شده در این جشنواره هم به این مسائل مربوط باشد.
پژوهشگران علوم سیاسی می گویند : :«قانون ضعیف از بی قانونی بهتر است» زیرا بی قانونی باعث ایجاد هرج و مرج و زوال می‌شود. بنابراین بهتر است مخالفان رونمایی از آئین نامه را بپذیرند که آئین نامه حتی اگر دارای نواقص بسیار هم باشد بهتر بود در این همه سال و پس از آن‌همه وعده‌های پی درپی ازآن رونمایی می‌شد.
شاید بدیهی‌ترین تاثیر آئین نامه این باشد که حداقل دست برخی از افراد که با سوء استفاده از مناصب و جایگاه‌هایی که بعضا با لابیگری در این جشنواره بدست آورده‌ا‌ند کوتاه شود. و جشنواره در مسیر واقعی رشد و ترقی و جهانی شدن به معنای واقعی کلمه خود قرارگیرد.
هرچند در طول این‌همه سال و در ماه‌ها و ایام قبل از برگزاری جشنواره جلساتی تحت عنوان هم اندیشی با هنرمندان و…برگزار می‌شود ومتاسفانه هیچ خروجی مثبتی از این جلسات دیده نمی‌شود چون تصمیمات کلان وبرنامه‌ریزی‌های این جشنواره چنانچه قبلا ذکر کردیم در نبود آئین نامه در محافل و مجالس خصوصی دیگری گرفته می‌شود که در برخی موارد شائبه نادیده گرفتن ظرفیت‌های هنرمندان در این جشنواره هستیم و گاهی نیز از برکت همین جشنواره‌ها و براساس روابط که از قِبل همین جشنواره‌ها به برخی افراد رسیده معاملاتی برسر تعیین برخی افراد در انتخابات انجمن هنرهای نمایشی انجام می‌شود چون در انتخابات انجمن نمایش تنها اعضای گروه‌های نمایشی حق رای دارند و از آنجا که هیچ معیار و مبنای اصولی و نظارت کافی برای ثبت گروه‌های نمایشی وجود ن داشته و یا قوانین مربوط به ثبت گروه‌های نمایشی از سوی برخی متولیان نادیده گرفته شده بعضا افرادی به صورت خانوادگی دو یا چند گروه نمایشی را با رزومه‌های تاحدودی ساختگی وغیر واقعی وبا معرفی افراد غیر هنرمند وغیر تئاتری به ثبت رسانده و سالهاست از داشتن حق رای ( هرگروه ۵ رای) به عنوان کارت و اهرم فشاراستفاده می‌نمایند و همین موضوع به ظاهر ساده زمینه‌های نامناسبی را عرصه فعالیت‌های فرهنگی و هنری را فراهم نموده است واز دیگر معضلات وپیامدهای این موضوع ساده وپیش پا افتاده مشکلاتی است که همین رزومه سازی های جعلی و ساختگی باعث شده تا افرادی فاقد صلاحیت هنری به عضویت صندوق اعتباری هنر درآیند و از بیمه و خدمات صندوق اعتباری هنر برخودار شوند درحالی که هنوز هم تعدادی از هنرمندان واقعی در مسیر بروکراسی و کاغذبازی برای ثبت نام و گرفتن کارت عضویت صندوق اعتباری هنر قرار گرفته و بلا تکلیف هستند.
و از دیگر سو موضوع حق رای گروه‌های نمایشی در انتخابات های انجمن نمایش استان نیز در ایجاد زمینه موارد ذکر شده و واسطه گری برای حضور و تامین منافع در جشنواره‌های مختلف بی تاثیر نیست و نبوده است.
با این اوصاف و شرح حالی که ارائه دادم علی رغم میل باطنی باید عنوان کنم که شانزدهمین دوره جشنواره بین المللی تئاتر خیابانی مریوان در روزهای گذشته برگزار شد متاسفانه عنوان بین المللی برای این جشنواره با چنین کیفیتی و آثاری که در این جشنواره به نمایش درآمد عنوانی اضافی است و در مقایسه با ادوار گذشته (خصوصا دوره چهارم جشنواره که نمایش هایی ازکشورهای فرانسه وآلمان وهلند و…با نمایش‌هایی ماندگار مانند نمایش اسب از کشور فرانسه در جشنواره خیابانی مریوان حضور داشتند اگرچه در آن دوره هم بخش بین الملل مورد ارزیابی و داوری قرار نگرفت و گروه‌ها صرفا نمایش‌هایشان را اجرا کردند و بس به جرات می‌توان گفت که جشنواره خیابانی مریوان سیر نزولی داشته است چرا که در شانزدهمین دوره این جشنواره که در روزهای اخیر برگزار شد بخش بین الملل تنها با حضور تنها سه گروه نمایشی آنهم از کشورهایی که جایگاه چندانی در عرصه هنر تئاتر در حوزه ملی و بین المللی ندارند (ترکیه، ارمنستان و شهرهای چه‌مچه‌مال و دربندیخان از اقلیم کردستان عراق) برگزار شد و نمایش‌های این بخش مانند دیگر بخش‌های (کودک و نوجوان، آئینی سنتی، آزاد و ایثار و شهادت و… مورد ارزیابی و داوری قرار نگرفتند و برگزیدکان بخش بین الملل معرفی نشدند و کما فی السابق بخش بین الملل در این جشنواره داوری و ارزیابی نمی‌شود و تا کنون هیچ اثر نمایشی از این جشنواره به اصطلاح بین المللی به جشنوارهای معتبر و غیر معتبر دعوت نشده و برگزاری بخش بین الملل صرفا رفع تکلیفی بیش نیست و شاید تنها منفعتش این باشد که با عناوین مختلف به جشنواره‌های دربندیخان و… دعوت شوند و…. پس با این حال عنوان بین المللی برای این جشنواره عنوانی اضافی است .
بنابراین ضروری است که متولیان و برگزارکنندگان این جشنواره برای دوره جدید آن با برنامه‌ریزی و با دعوت و یا قبول آثار فاخر گروه‌های هنری از کشورهای دیگر، از نظر کیفی به این جشنواره اهمیت دهند و رونمایی از آیین نامه و حذف سلیقه نگری‌ها و برخی رابطه‌ها در برگزاری جشنواره پرهیز و ظرفیت‌ها و توانایی‌های همه هنرمندان این عرصه بهره گیری کنند تا جشنواره تئاتر خیابانی مریوان به جایگاه بین المللی خود دست پیدا کند و تنها به شو تبلیغاتی و صرف برگزاری جشنواره و فعالیت هنری با کیفیت نازل نباشد. و بنده این موارد را در راستای رسالت هنری و به عنوان نقد به جشنواره مطرح نموده تا نواقص و کمی و کاستی‌های جشنواره نیز برطرف شود.